Διαβάστε ένα άρθρο (συμμετοχή στις "Γνώμες" του
NEWS 247) για τη φιλοσοφία και τη διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τον
ρόλο των κομμουνιστικών κομμάτων στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Η πτώση του τείχους το 1989 αποκάλυψε τη γύμνια και
βαρβαρότητα των κομμουνιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης.
Μυθιστορήματα, ιστορικές έρευνες, μαρτυρίες και κινηματογραφικές ταινίες
έχουν πλήρως περιγράψει την φύση των κομμουνιστικών δικτατοριών, τις
φυλακίσεις, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, τις διαρκείς απειλές και
στερήσεις και εν τέλει την ταπείνωση των λαών που ζούσαν το όνειρο του
«υπαρκτού σοσιαλισμού». Ως αποτέλεσμα των αποκαλύψεων αυτών, δεν
υπάρχουν πια κομμουνιστές στην Ευρώπη ως υπολογίσιμη δύναμη.
Κομμουνιστικά κόμματα είναι σήμερα γραφικά κατάλοιπα, αδιάφορα συνήθως
στην πολιτική ζωή.
Δυστυχώς δεν ισχύει το ίδιο στην Ελλάδα. Διάβασα ολόκληρη
την πρόσφατη Διακήρυξη του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, του
κόμματος που είναι σήμερα αξιωματική αντιπολίτευση και ελπίζει σύντομα
να κυβερνήσει. Το κείμενο αυτό, που υπερψηφίστηκε από την Πανελλαδική
Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ στις 2 Δεκεμβρίου, είναι ένα νέο, άτεχνο και
στριφνό κομμουνιστικό μανιφέστο της εποχής μας.
Η Διακήρυξη χρησιμοποιεί μια γλώσσα υψιπετή, συγκαταβατική και διδακτική. Η Διακήρυξη καλεί τον λαό σε πόλεμο με όλα τα μέσα εναντίον ενός πανίσχυρου και πανούργου εχθρού. Ο εχθρός, δηλαδή το «αυτοί» που απειλεί διαρκώς το «εμείς», είναι το «κεφάλαιο». Στην δεύτερη σελίδα της διακήρυξης ο πραγματικός ρόλος του παρουσιάζεται με τον πιο βίαιο και απειλητικό τρόπο:
«Σήμερα, το παγκοσμιοποιημένο μεγάλο κεφάλαιο με τις διάφορες συνιστώσες του εξακολουθεί να εξαντλεί τα περιθώρια κερδοφορίας από τις χώρες του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», οδηγώντας τους λαούς στην πλήρη εξαθλίωση και προξενώντας τα μεγάλα ρεύματα της οικονομικής μετανάστευσης. Οι τοπικοί πόλεμοι εξαπλώνονται, νέοι εξαπολύονται, οι εστίες έντασης πολλαπλασιάζονται και στους οικονομικούς μετανάστες προστίθενται οι μετανάστες-πρόσφυγες, θύματα των πολέμων» (σ. 2)
Στην επόμενη σελίδα, το «κεφάλαιο» πάει να κάνει τα ίδια στην ανεπτυγμένη Ευρώπη:
«Αναζητώντας διαρκώς νέα πεδία κερδοφορίας, το κεφάλαιο έχει στραφεί προς τις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Αποσκοπεί να εξομοιώσει τελικά την Ευρώπη ολόκληρη με τις χώρες του «τρίτου κόσμου» και να επαναφέρει τις σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας σε σχέσεις ανάλογες με εκείνες που χαρακτήριζαν την Αγγλία τον 19ο αιώνα. Έτσι, το κοινωνικό κράτος διαλύεται, η δημόσια περιουσία εκποιείται προς όφελος των ιδιωτών κεφαλαιούχων, το κόστος της εργασιακής δύναμης συμπιέζεται στο έπακρο και η ανεργία εκτινάσσεται σε πρωτοφανή επίπεδα. Η εξυπηρέτηση των αναγκών των «αγορών» ανάγεται σε υπέρτατο νόμο...» (σελ. 3)
Το «κεφάλαιο» είναι προφανώς πολύ δραστήριο. Ποιός το οδηγεί; Είναι ένας άνθρωπος, ή πολλοί; Είναι τα κέρδη της Apple; Eίναι οι αποταμιεύσεις των συνταξιοδοτικών ταμείων της Ευρώπης και της Αμερικής; Είναι οι Τράπεζες; Είναι και οι σείχηδες της Μέσης Ανατολής; Πουθενά δεν μαθαίνουμε. Το «κεφάλαιο» κρύβεται στις σκιές. Ίσως μόνον μαρξιστές «οικονομολόγοι» ξέρουν τί είναι το «κεφάλαιο» - και η Διακήρυξη μας διαβεβαιώνει ότι οι συντάκτες της έλαβαν υπ’ όψη τους «κάθε σημαντική συμβολή που έχει δει το φως από την εποχή του Μαρξ» (σ. 9). Ας είναι.
Το κεφάλαιο αναζητεί κέρδος, μας λέει η Διακήρυξη, και παντού οδηγεί τους λαούς στην εξαθλίωση. Είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες εξαθλιωμένοι; Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει στην Ευρώπη γνωρίζει ότι αυτή η περιγραφή του κόσμου στερείται οποιασδήποτε βάσης αλήθειας. Στην Ευρώπη η ανοικτή οικονομία έχει οδηγήσει σε ανάπτυξη και ελευθερία. Στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Σκανδιναβία – και σε μεγάλο βαθμό και στις ΗΠΑ - η οικονομική ανάπτυξη μοιράζεται συστηματικά σε όσους έχουν ανάγκη μέσω του κοινωνικού κράτους, που χρηματοδοτείται από αυστηρά επιβαλλόμενη φορολογία σύμφωνα με προοδευτικές κλίμακες φορολογίας.
Το μεγαλύτερο ψέμα της Διακήρυξης είναι η υποτιθέμενη «διάλυση» του κοινωνικού κράτους στην ΕΕ. Το κοινωνικό κράτος στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, και τουλάχιστον στις μεγαλύτερες, είναι σήμερα εξαιρετικά γενναιόδωρο. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης το στηρίζουν. Ακόμα και οι Άγγλοι Συντηρητικοί, που θεωρούνται από πολλούς στη χώρα μας βάνδαλοι «νεοφιλελεύθεροι», είναι θερμοί υποστηρικτές του κοινωνικού κράτους και της δωρεάν υγείας, μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που διαφημίστηκε τόσο επιτυχημένα στην τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων (όπου παιδάκια από το Νοσοκομείο Παίδων του Λονδίνου και προσωπικό από το δημόσιο και εντελώς δωρεάν Εθνικό Σύστημα Υγείας χόρεψαν στο Ολυμπιακό Στάδιο).
Ίσως ο συγγραφέας της διακήρυξης είχε κατά νου μια πρόσφατη πρόταση της Βρετανικής Κυβέρνησης (της συμμαχίας Συντηρητικών και Φιλελευθέρων) να βάλουν όριο για το στεγαστικό επίδομα που διανέμεται σε όλες τις άπορες οικογένειες που δεν έχουν δικό τους σπίτι. Ας αναλογιστούμε σε τί συνίσταται η πρόταση. Η πρόταση των Συντηρητικών είναι να τεθεί όριο μέχρι τις 30 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο για κάθε οικογένεια, αφού σήμερα δεκάδες χιλιάδες οικογένειες εισπράττουν μεγαλύτερα ποσά. Το επίδομα αυτό προστίθεται σε άλλα επιδόματα που λαμβάνουν οι οικογένειες αυτές, δηλαδή ανεργίας, εισοδηματικής βοήθειας ή ασθένειας. Δηλαδή ο προτεινόμενος περιορισμός –η σύνθλιψη του κοινωνικού κράτους, κατά τον ΣΥΡΙΖΑ - προβλέπει σχεδόν 2.500 ευρώ τον μήνα μόνο για νοίκι. Δηλαδή ένα από τα επίδοματα των απόρων οικογενειών που προτείνουν οι Συντηρητικοί είναι μεγαλύτερο από τον μέσο ελληνικό μισθό. Ακόμα και όσοι είναι εναντίον της πρότασης αυτής (διότι υπάρχουν άπορες οικογένειες με πολλά παιδιά που χρειάζονται μεγάλα σπίτια), δεν θα μπορούσαν να την ονομάσουν κατάργηση του κοινωνικού κράτους. Αντίστοιχες γενναιόδωρες παροχές υπάρχουν σε όλες τις πλούσιες χώρες της ΕΕ και σε κάποιες από τις φτωχότερες. Αυτή είναι η αλήθεια για το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη.
Δυστυχώς, η αλήθεια δεν είναι εμπόδιο στην δαιμονοποίηση της Ευρώπης. Αντίστοιχα ψεύδη είναι η υποτιθέμενη συμπίεση των μισθών σε επίπεδα τρίτου κόσμου, η υποτιθέμενη αρρύθμιστη ιδιωτικοποίηση καθώς και η δήθεν εκτίναξη της ανεργίας. Αλλά το πονηρότερο ψέμα όλων είναι ότι ο «υπέρτατος νόμος» στις ευρωπαϊκές χώρες είναι η «εξυπηρέτηση των αγορών». Αν ο συντάκτης του κειμένου είχε ανοίξει μια εφημερίδα ή ακόμα και την τηλεόραση – που έχει τέλος πάντων και υποτίτλους - θα είχε διαπιστώσει ότι υπέρτατοι νόμοι σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η συνταγματική τάξη, το κράτος δικαίου, η κοινοβουλευτική δημοκρατία και εν τέλει η ελευθερία και η ισότητα. Οι Ευρώπη δεν είναι κοινωνία της αγοράς, όπως ψευδώς ισχυρίζονται πολλοί «αντιμνημονιακοί» στη χώρα μας. Είναι κοινωνία της ισότητας, που χρησιμοποιεί και ελέγχει την οικονομία της αγοράς για τους σκοπούς της. Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει σε αυτές τις χώρες το βλέπει με τα ίδια του τα μάτια. Η Ευρώπη είναι ηγετική δύναμη παγκοσμίως στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα επαγγελματικά δικαιώματα των γυναικών, την προστασία του περιβάλλοντος, στην κοινωνική φροντίδα, στην καλλιέργεια των γραμμάτων και των επιστημών με δημόσια πανεπιστήμια και ιδρύματα τέχνης, στην ενδυνάμωση των δικαιωμάτων κάθε διαφορετικότητας. Ο επαναστατικός οίστρος των ανατροπέων του «καπιταλισμού» τα παραβλέπει όλα αυτά.
Το μίσος για την Ευρώπη και η παραποίηση της αλήθειας οδηγεί την Διακήρυξη σε κάλεσμα δυναμικής δράσης, που μας φέρνει ξανά στην γλώσσα των κομμουνιστικών κομμάτων του 1950. Η Διακήρυξή υπόσχεται τον «ριζικό μετασχηματισμό» της κοινωνίας προς τον σοσιαλισμό (σ. 8). Η Διακήρυξη περιγράφει τον ζητούμενο σοσιαλισμό όχι ως τον «εξωραϊσμό του καπιταλισμού» (που προφανώς επιθυμούν μόνον οι δειλοί ή οι λακέδες της αστικής τάξης) αλλά την ανατροπή του ίδιου του καπιταλισμού, ως συστήματος εκμετάλλευσης «που στηρίζεται στην κοινωνική παραγωγή με στόχο και κίνητρο το ιδιωτικό κέρδος, σύστημα που εμείς αντιμαχόμαστε» (σ. 7).
Μα δεν έχουν ακούσει οι συντάκτες της Διακήρυξης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και της απαγόρευσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του κέρδους; Βεβαίως και τα έχουν ακούσει. Εδώ είναι η απάντησή τους:
«Αλλά ταυτόχρονα, ο σοσιαλισμός δεν είναι για μας η αντιγραφή μοντέλων που επεδίωξαν να στηριχθούν σε τέτοιες ιδέες, αλλά τις παρερμήνευσαν, τις διαστρέβλωσαν και τελικά, για πολλούς και σύνθετους λόγους, αυτοκαταστράφηκαν. Οφείλουμε, επί ποινή επανάληψης των ίδιων λαθών, να μάθουμε όσα περισσότερα και όσο πληρέστερα μπορούμε από αυτό το μεγάλο τόλμημα και από αυτήν τη μεγάλη ιστορική εμπειρία, με τα καινοτόμα επιτεύγματα και τις καταλυτικές, τελικά, αποτυχίες» (σ. 7).
Με άλλα λόγια, τα εγκλήματα των Λένιν, Στάλιν, Χονεκερ και Μάο και άλλων ηρώων του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν ένα «μεγάλο τόλμημα» και ιστορική «εμπειρία», που προφανώς έγιναν για το κοινό καλό. Κάτι μάθαμε και από τις δολοφονίες, τα βασανιστήρια και τις φυλακίσεις. Δεν υπάρχει όμως λόγος, για τους συντάκτες της Διακήρυξης, για κάποια περισυλλογή ή κριτική. Οι Αλέξης Τσίπρας και Γιάννης Μηλιός έχουν και αλλού εκφραστεί με θαυμασμό για τον Μάο και την «πολιτιστική επανάσταση» που σκότωσε εκατομμύρια. Στην Διακήρυξή τους κάνουν την αδιαφορία για τα αθώα θύματά του ολοκληρωτισμού επίσημη πολιτική θέση του κόμματος. Ίσως νομίζουν ότι τα θύματα των δικτατοριών, τελικά οι ηττημένοι της ιστορίας, έχουν εντελώς ξεχαστεί.
Και για όσους ενδεχομένως διατηρούσαν αμφιβολία για την κομμουνιστική στόχευση του ΣΥΡΙΖΑ ο εφιάλτης μιας συλλογικής και αυταρχικής καθοδήγησης κάθε πτυχής της ιδιωτικής μας ζωής επαναλαμβάνεται εξαιρετικά καθαρά και με παρρησία:
«Για μας ο σοσιαλισμός είναι μορφή οργάνωσης της κοινωνίας που βασίζεται στην κοινωνική -και όχι κρατική - ιδιοκτησία και διαχείριση των παραγωγικών μέσων ενώ απαιτεί τη δημοκρατία σε όλα τα κύτταρα και όλους τους αρμούς της δημόσιας ζωής, προκειμένου οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να σχεδιάζουν, να διευθύνουν, να ελέγχουν και να προστατεύουν, με τα εκλεγμένα όργανά τους, την παραγωγή κατευθύνοντάς την στην ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών» (σελ. 7)
Συνεπώς στις επιχειρήσεις θα υπάρχει δημοκρατία, στις πολυκατοικίες δημοκρατία και στα πανεπιστήμια δημοκρατία. Προφανώς η άθλια κατάσταση που επικρατούσε μέχρι σήμερα στα ρημαγμένα μας πανεπιστήμιά - με την «δημοκρατική» βία και τους τραμπουκισμούς των φοιτητικών παρατάξεων να κατατρομοκρατούν τους πάντες - είναι φαίνεται το κοινωνικό ιδεώδες που έχουν κατά νου οι συντάκτες τις διακήρυξης (και ας μην ξεχνάμε ότι η διάχυτη βία πάντα συνόδευσε την άνοδο των κομμουνιστικών κομμάτων στην εξουσία στην Ανατολική Ευρώπη και αλλού).
Στην Διακήρυξη δεν υπάρχει λέξη για την προστασία της ελευθερίας, της ατομικής ιδιοκτησίας, της επιχειρηματικότητας, λέξη για τα ατομικά δικαιώματα (παρά μόνο για «δημοκρατικά» δικαιώματα) ή για την κοινοβουλετική δημοκρατία. Η ρυθμιζόμενη ιδιωτική ιδιοκτησία κατά τα κοινωνικά πρότυπα της Ευρώπης είναι προφανώς για τον ΣΥΡΙΖΑ υπερβολικά ατομικιστική λύση. Όλα αυτά θεωρούνται προφανώς αστικές φενάκες. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία στην Διακήρυξη μάλιστα παρουσιάζεται ρητά ως απλή εξαπάτηση:
«Η κοινοβουλευτική δημοκρατία σε χώρες της Ευρώπης τείνει να μετατραπεί σε επίφαση, με υποβαθμισμένα κοινοβούλια, με πρωθυπουργούς που υπηρετούν αγόγγυστα τις οικονομικά κυρίαρχες δυνάμεις, με συρίκνωση (sic) των δημοκρατικών θεσμών σε όλα τα επίπεδα, εθνικά και ευρωπαϊκά, με όξυνση της καταστολής» (σ. 3).
Σε μια άλλη παράγραφο η διακήρυξη δικαιολογεί την καταπάτηση της ελευθερίας από τις εκάστοτε πλειοψηφίες ως φιλοσοφική επιλογή του νέου κόμματος:
«Ο σοσιαλισμός είναι άρρηκτα δεμένος με την δημοκρατία. Δημοκρατία τυπική αλλά κυρίως ουσιαστική, δημοκρατία έμμεση, μέσω αντιπροσώπευσης, αλλά και δημοκρατία άμεση, με την ενεργό συμμετοχή όλων. Η δημοκρατία συνιστά παραγωγική δύναμη, όπου η συλλογικότητα αναδεικνύει έμπρακτα την υπεροχή της έναντι της ατομικότητας και η αλληλεγγύη τη δύναμή της έναντι του ανταγωνισμού» (σ. 7).
Αν νομίζατε ότι η ατομικότητα ήταν αναγκαία ηθική αξία μιας ανοικτής και ελεύθερης κοινωνίας προφανώς κάνετε λάθος. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η ατομικότητα έιναι απειλή, η οποία αντιμετωπίζεται με αλληλεγγύη και «ενεργό συμμετοχή όλων».
Γι αυτό ίσως η Διακήρυξη είναι περήφανη που ο ΣΥΡΙΖΑ συσπειρώνει «... δυνάμεις και ρεύματα της κομμουνιστικής, ριζοσπαστικής, ανανεωτικής, αντικαπιταλιστικής και επαναστατικής αριστεράς όλων των αποχρώσεων, αριστερούς σοσιαλιστές, δημοκράτες, δυνάμεις του αριστερού φεμινισμού και της ριζοσπαστικής οικολογίας» (σ. 23). Με τον ντροπαλό αυτό τρόπο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ υποδέχεται την κομμουνιστική αριστερά ως στοιχείο της ταυτότητάς του. Η Διακήρυξη θα μπορούσε να είναι πιο γενναιόδωρη με την αλήθεια. Η Διακήρυξη είναι πλήρης κομμουνιστικού συμβολισμού. Υπόβαθρό της είναι η ίδια ακριβώς παρωχημένη κομμουνιστική ιδεολογία που χωρίζει τα πάντα σε εχθρούς (το «κεφάλαιο») και φίλους (ο «λαός»), ορκίζεται να καταστρέψει τον εχθρό με κάθε μέσο (ως «ταξική πάλη»), απορρίπτει την κάθε πολιτική διαφωνία και η οποία όπου εφαρμόστηκε οδήγησε σε βάρβαρη δικτατορία. Ο ΣΥΡΙΖΑ απορρίπτει τόσο στην πράξη, με τους κουκολοφόρους του, όσο και στην θεωρία, με την Διακήρυξή του, τον κοινοβουλευτισμό, τα ατομικά δικαιώματα και την ευρωπαϊκή κοινωνική αγορά. Η Διακήρυξη δεν έχει ίχνος σεβασμού προς τους πολιτικούς του αντιπάλους ή προς τις συναινετικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες. ΄Οσοι διαφωνούν με τον ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζονται ώς πληρωμένοι προδότες, εντολοδόχοι ίσως του «νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού».
Ο Σύριζα δεν είναι φιλο-ευρωπαϊκό κόμμα. Δεν νοεί την έξοδο από την κρίση ως επιστροφή στην ομαλότητα της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής κοινωνικής αγοράς. Η επίσημη ιδεολογία του, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην Διακήρυξη του Δεκεμβρίου, είναι ένας μεσσιανικός φανατισμός που στηρίζεται στο μίσος και την αμάθεια και για τον οποίο για όλα φταίει το «κεφάλαιο», δηλαδή ένας σκοτεινός ξενόφερτος εχθρός. Η επίσημη ιδεολογική πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ δυσπιστεί προς τον κοινοβουλευτισμό, απορρίπτει την ατομικότητα, εχθρεύεται την ιδιωτική πρωτοβουλία, καταδικάζει το κέρδος και την αγορά, και δεν πιστεύει στο δημοκρατικό κοινωνικό κράτος της Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Δανίας, Σουηδίας και των άλλων εταίρων μας στην ΕΕ. Όλες αυτές οι χώρες είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ πιόνια του «κεφαλαίου» και γι αυτό ίσως η Διακήρυξη καταλήγει να ζητά έξοδο από το ΝΑΤΟ (σ. 22), κάτι που θα άξιζε από μόνο του σχολιασμό εάν δεν ήταν πταίσμα μπροστά στο φιλοτυρρανικό παραλήρημα του κειμένου στο σύνολό του.
Η Διακήρυξη είναι ύμνος προς τον ολοκληρωτισμό. Η υιοθέτησή του πριν λίγες μέρες είναι μαύρη σελίδα στην πολιτική μας ιστορία. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν περιθωριακό κόμμα, όλα αυτά ήταν γραφικά, δείγματα ίσως της ζωηρής φαντασίας κάποιων φιλόδοξων τσαρλατάνων. Σήμερα, που τα πρόσωπα που έγραψαν και ψήφισαν τις θέσεις αυτές, είναι στα πρόθυρα της εξουσίας, ο φανατισμός τους και η εχθρότητά τους προς τους θεσμούς της ελευθερίας είναι πραγματικά επικίνδυνος.
Ο μανιχαϊσμός της άκρας αριστεράς (όπως ακριβώς και ο μανιχαϊσμός της Χρυσής Αυγής) βλέπει παντού εξωτερικούς εχθρούς και κατηγορεί για όλα τους ξένους και το «μνημόνιο», σκόπιμα και δημαγωγικά οξύνει τα πολιτικά πάθη, διδάσκει το μίσος για τον πολιτικό αντίπαλο και αποκρύπτει την πραγματική φύση της ελληνικής κρίσης. Εν τέλει μας οδηγεί όχι μόνο σε έξοδο από το Ευρώ (με την μονομερή αποχώρηση από τις δανειακές συμβάσεις που επιδιώκει) αλλά και σε ευρύτερη αποξένωση από τις συγγενείς μας χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν γνωρίζουμε φυσικά τί θα πράξουν οι ηγέτες του κόμματος, αν βρεθούν ποτέ σε κυβερνητικές θέσεις. Ούτε και γνωρίζουμε αν τα μέλη της Συνδιάσκεψης διάβασαν την Διακήρυξη πριν την ψηφίσουν ή αν συμφωνούν μαζί της. Αυτό που πάντως ξεκάθαρα υπόσχεται το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Διακήρυξή του είναι αυταρχισμός, καταπίεση και βία.
* Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει Φιλοσοφία του Δικαίου και Ευρωπαϊκό Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
Η Διακήρυξη χρησιμοποιεί μια γλώσσα υψιπετή, συγκαταβατική και διδακτική. Η Διακήρυξη καλεί τον λαό σε πόλεμο με όλα τα μέσα εναντίον ενός πανίσχυρου και πανούργου εχθρού. Ο εχθρός, δηλαδή το «αυτοί» που απειλεί διαρκώς το «εμείς», είναι το «κεφάλαιο». Στην δεύτερη σελίδα της διακήρυξης ο πραγματικός ρόλος του παρουσιάζεται με τον πιο βίαιο και απειλητικό τρόπο:
«Σήμερα, το παγκοσμιοποιημένο μεγάλο κεφάλαιο με τις διάφορες συνιστώσες του εξακολουθεί να εξαντλεί τα περιθώρια κερδοφορίας από τις χώρες του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», οδηγώντας τους λαούς στην πλήρη εξαθλίωση και προξενώντας τα μεγάλα ρεύματα της οικονομικής μετανάστευσης. Οι τοπικοί πόλεμοι εξαπλώνονται, νέοι εξαπολύονται, οι εστίες έντασης πολλαπλασιάζονται και στους οικονομικούς μετανάστες προστίθενται οι μετανάστες-πρόσφυγες, θύματα των πολέμων» (σ. 2)
Στην επόμενη σελίδα, το «κεφάλαιο» πάει να κάνει τα ίδια στην ανεπτυγμένη Ευρώπη:
«Αναζητώντας διαρκώς νέα πεδία κερδοφορίας, το κεφάλαιο έχει στραφεί προς τις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Αποσκοπεί να εξομοιώσει τελικά την Ευρώπη ολόκληρη με τις χώρες του «τρίτου κόσμου» και να επαναφέρει τις σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας σε σχέσεις ανάλογες με εκείνες που χαρακτήριζαν την Αγγλία τον 19ο αιώνα. Έτσι, το κοινωνικό κράτος διαλύεται, η δημόσια περιουσία εκποιείται προς όφελος των ιδιωτών κεφαλαιούχων, το κόστος της εργασιακής δύναμης συμπιέζεται στο έπακρο και η ανεργία εκτινάσσεται σε πρωτοφανή επίπεδα. Η εξυπηρέτηση των αναγκών των «αγορών» ανάγεται σε υπέρτατο νόμο...» (σελ. 3)
Το «κεφάλαιο» είναι προφανώς πολύ δραστήριο. Ποιός το οδηγεί; Είναι ένας άνθρωπος, ή πολλοί; Είναι τα κέρδη της Apple; Eίναι οι αποταμιεύσεις των συνταξιοδοτικών ταμείων της Ευρώπης και της Αμερικής; Είναι οι Τράπεζες; Είναι και οι σείχηδες της Μέσης Ανατολής; Πουθενά δεν μαθαίνουμε. Το «κεφάλαιο» κρύβεται στις σκιές. Ίσως μόνον μαρξιστές «οικονομολόγοι» ξέρουν τί είναι το «κεφάλαιο» - και η Διακήρυξη μας διαβεβαιώνει ότι οι συντάκτες της έλαβαν υπ’ όψη τους «κάθε σημαντική συμβολή που έχει δει το φως από την εποχή του Μαρξ» (σ. 9). Ας είναι.
Το κεφάλαιο αναζητεί κέρδος, μας λέει η Διακήρυξη, και παντού οδηγεί τους λαούς στην εξαθλίωση. Είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες εξαθλιωμένοι; Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει στην Ευρώπη γνωρίζει ότι αυτή η περιγραφή του κόσμου στερείται οποιασδήποτε βάσης αλήθειας. Στην Ευρώπη η ανοικτή οικονομία έχει οδηγήσει σε ανάπτυξη και ελευθερία. Στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Σκανδιναβία – και σε μεγάλο βαθμό και στις ΗΠΑ - η οικονομική ανάπτυξη μοιράζεται συστηματικά σε όσους έχουν ανάγκη μέσω του κοινωνικού κράτους, που χρηματοδοτείται από αυστηρά επιβαλλόμενη φορολογία σύμφωνα με προοδευτικές κλίμακες φορολογίας.
Το μεγαλύτερο ψέμα της Διακήρυξης είναι η υποτιθέμενη «διάλυση» του κοινωνικού κράτους στην ΕΕ. Το κοινωνικό κράτος στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, και τουλάχιστον στις μεγαλύτερες, είναι σήμερα εξαιρετικά γενναιόδωρο. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης το στηρίζουν. Ακόμα και οι Άγγλοι Συντηρητικοί, που θεωρούνται από πολλούς στη χώρα μας βάνδαλοι «νεοφιλελεύθεροι», είναι θερμοί υποστηρικτές του κοινωνικού κράτους και της δωρεάν υγείας, μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που διαφημίστηκε τόσο επιτυχημένα στην τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων (όπου παιδάκια από το Νοσοκομείο Παίδων του Λονδίνου και προσωπικό από το δημόσιο και εντελώς δωρεάν Εθνικό Σύστημα Υγείας χόρεψαν στο Ολυμπιακό Στάδιο).
Ίσως ο συγγραφέας της διακήρυξης είχε κατά νου μια πρόσφατη πρόταση της Βρετανικής Κυβέρνησης (της συμμαχίας Συντηρητικών και Φιλελευθέρων) να βάλουν όριο για το στεγαστικό επίδομα που διανέμεται σε όλες τις άπορες οικογένειες που δεν έχουν δικό τους σπίτι. Ας αναλογιστούμε σε τί συνίσταται η πρόταση. Η πρόταση των Συντηρητικών είναι να τεθεί όριο μέχρι τις 30 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο για κάθε οικογένεια, αφού σήμερα δεκάδες χιλιάδες οικογένειες εισπράττουν μεγαλύτερα ποσά. Το επίδομα αυτό προστίθεται σε άλλα επιδόματα που λαμβάνουν οι οικογένειες αυτές, δηλαδή ανεργίας, εισοδηματικής βοήθειας ή ασθένειας. Δηλαδή ο προτεινόμενος περιορισμός –η σύνθλιψη του κοινωνικού κράτους, κατά τον ΣΥΡΙΖΑ - προβλέπει σχεδόν 2.500 ευρώ τον μήνα μόνο για νοίκι. Δηλαδή ένα από τα επίδοματα των απόρων οικογενειών που προτείνουν οι Συντηρητικοί είναι μεγαλύτερο από τον μέσο ελληνικό μισθό. Ακόμα και όσοι είναι εναντίον της πρότασης αυτής (διότι υπάρχουν άπορες οικογένειες με πολλά παιδιά που χρειάζονται μεγάλα σπίτια), δεν θα μπορούσαν να την ονομάσουν κατάργηση του κοινωνικού κράτους. Αντίστοιχες γενναιόδωρες παροχές υπάρχουν σε όλες τις πλούσιες χώρες της ΕΕ και σε κάποιες από τις φτωχότερες. Αυτή είναι η αλήθεια για το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη.
Δυστυχώς, η αλήθεια δεν είναι εμπόδιο στην δαιμονοποίηση της Ευρώπης. Αντίστοιχα ψεύδη είναι η υποτιθέμενη συμπίεση των μισθών σε επίπεδα τρίτου κόσμου, η υποτιθέμενη αρρύθμιστη ιδιωτικοποίηση καθώς και η δήθεν εκτίναξη της ανεργίας. Αλλά το πονηρότερο ψέμα όλων είναι ότι ο «υπέρτατος νόμος» στις ευρωπαϊκές χώρες είναι η «εξυπηρέτηση των αγορών». Αν ο συντάκτης του κειμένου είχε ανοίξει μια εφημερίδα ή ακόμα και την τηλεόραση – που έχει τέλος πάντων και υποτίτλους - θα είχε διαπιστώσει ότι υπέρτατοι νόμοι σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η συνταγματική τάξη, το κράτος δικαίου, η κοινοβουλευτική δημοκρατία και εν τέλει η ελευθερία και η ισότητα. Οι Ευρώπη δεν είναι κοινωνία της αγοράς, όπως ψευδώς ισχυρίζονται πολλοί «αντιμνημονιακοί» στη χώρα μας. Είναι κοινωνία της ισότητας, που χρησιμοποιεί και ελέγχει την οικονομία της αγοράς για τους σκοπούς της. Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει σε αυτές τις χώρες το βλέπει με τα ίδια του τα μάτια. Η Ευρώπη είναι ηγετική δύναμη παγκοσμίως στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα επαγγελματικά δικαιώματα των γυναικών, την προστασία του περιβάλλοντος, στην κοινωνική φροντίδα, στην καλλιέργεια των γραμμάτων και των επιστημών με δημόσια πανεπιστήμια και ιδρύματα τέχνης, στην ενδυνάμωση των δικαιωμάτων κάθε διαφορετικότητας. Ο επαναστατικός οίστρος των ανατροπέων του «καπιταλισμού» τα παραβλέπει όλα αυτά.
Το μίσος για την Ευρώπη και η παραποίηση της αλήθειας οδηγεί την Διακήρυξη σε κάλεσμα δυναμικής δράσης, που μας φέρνει ξανά στην γλώσσα των κομμουνιστικών κομμάτων του 1950. Η Διακήρυξή υπόσχεται τον «ριζικό μετασχηματισμό» της κοινωνίας προς τον σοσιαλισμό (σ. 8). Η Διακήρυξη περιγράφει τον ζητούμενο σοσιαλισμό όχι ως τον «εξωραϊσμό του καπιταλισμού» (που προφανώς επιθυμούν μόνον οι δειλοί ή οι λακέδες της αστικής τάξης) αλλά την ανατροπή του ίδιου του καπιταλισμού, ως συστήματος εκμετάλλευσης «που στηρίζεται στην κοινωνική παραγωγή με στόχο και κίνητρο το ιδιωτικό κέρδος, σύστημα που εμείς αντιμαχόμαστε» (σ. 7).
Μα δεν έχουν ακούσει οι συντάκτες της Διακήρυξης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και της απαγόρευσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του κέρδους; Βεβαίως και τα έχουν ακούσει. Εδώ είναι η απάντησή τους:
«Αλλά ταυτόχρονα, ο σοσιαλισμός δεν είναι για μας η αντιγραφή μοντέλων που επεδίωξαν να στηριχθούν σε τέτοιες ιδέες, αλλά τις παρερμήνευσαν, τις διαστρέβλωσαν και τελικά, για πολλούς και σύνθετους λόγους, αυτοκαταστράφηκαν. Οφείλουμε, επί ποινή επανάληψης των ίδιων λαθών, να μάθουμε όσα περισσότερα και όσο πληρέστερα μπορούμε από αυτό το μεγάλο τόλμημα και από αυτήν τη μεγάλη ιστορική εμπειρία, με τα καινοτόμα επιτεύγματα και τις καταλυτικές, τελικά, αποτυχίες» (σ. 7).
Με άλλα λόγια, τα εγκλήματα των Λένιν, Στάλιν, Χονεκερ και Μάο και άλλων ηρώων του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν ένα «μεγάλο τόλμημα» και ιστορική «εμπειρία», που προφανώς έγιναν για το κοινό καλό. Κάτι μάθαμε και από τις δολοφονίες, τα βασανιστήρια και τις φυλακίσεις. Δεν υπάρχει όμως λόγος, για τους συντάκτες της Διακήρυξης, για κάποια περισυλλογή ή κριτική. Οι Αλέξης Τσίπρας και Γιάννης Μηλιός έχουν και αλλού εκφραστεί με θαυμασμό για τον Μάο και την «πολιτιστική επανάσταση» που σκότωσε εκατομμύρια. Στην Διακήρυξή τους κάνουν την αδιαφορία για τα αθώα θύματά του ολοκληρωτισμού επίσημη πολιτική θέση του κόμματος. Ίσως νομίζουν ότι τα θύματα των δικτατοριών, τελικά οι ηττημένοι της ιστορίας, έχουν εντελώς ξεχαστεί.
Και για όσους ενδεχομένως διατηρούσαν αμφιβολία για την κομμουνιστική στόχευση του ΣΥΡΙΖΑ ο εφιάλτης μιας συλλογικής και αυταρχικής καθοδήγησης κάθε πτυχής της ιδιωτικής μας ζωής επαναλαμβάνεται εξαιρετικά καθαρά και με παρρησία:
«Για μας ο σοσιαλισμός είναι μορφή οργάνωσης της κοινωνίας που βασίζεται στην κοινωνική -και όχι κρατική - ιδιοκτησία και διαχείριση των παραγωγικών μέσων ενώ απαιτεί τη δημοκρατία σε όλα τα κύτταρα και όλους τους αρμούς της δημόσιας ζωής, προκειμένου οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να σχεδιάζουν, να διευθύνουν, να ελέγχουν και να προστατεύουν, με τα εκλεγμένα όργανά τους, την παραγωγή κατευθύνοντάς την στην ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών» (σελ. 7)
Συνεπώς στις επιχειρήσεις θα υπάρχει δημοκρατία, στις πολυκατοικίες δημοκρατία και στα πανεπιστήμια δημοκρατία. Προφανώς η άθλια κατάσταση που επικρατούσε μέχρι σήμερα στα ρημαγμένα μας πανεπιστήμιά - με την «δημοκρατική» βία και τους τραμπουκισμούς των φοιτητικών παρατάξεων να κατατρομοκρατούν τους πάντες - είναι φαίνεται το κοινωνικό ιδεώδες που έχουν κατά νου οι συντάκτες τις διακήρυξης (και ας μην ξεχνάμε ότι η διάχυτη βία πάντα συνόδευσε την άνοδο των κομμουνιστικών κομμάτων στην εξουσία στην Ανατολική Ευρώπη και αλλού).
Στην Διακήρυξη δεν υπάρχει λέξη για την προστασία της ελευθερίας, της ατομικής ιδιοκτησίας, της επιχειρηματικότητας, λέξη για τα ατομικά δικαιώματα (παρά μόνο για «δημοκρατικά» δικαιώματα) ή για την κοινοβουλετική δημοκρατία. Η ρυθμιζόμενη ιδιωτική ιδιοκτησία κατά τα κοινωνικά πρότυπα της Ευρώπης είναι προφανώς για τον ΣΥΡΙΖΑ υπερβολικά ατομικιστική λύση. Όλα αυτά θεωρούνται προφανώς αστικές φενάκες. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία στην Διακήρυξη μάλιστα παρουσιάζεται ρητά ως απλή εξαπάτηση:
«Η κοινοβουλευτική δημοκρατία σε χώρες της Ευρώπης τείνει να μετατραπεί σε επίφαση, με υποβαθμισμένα κοινοβούλια, με πρωθυπουργούς που υπηρετούν αγόγγυστα τις οικονομικά κυρίαρχες δυνάμεις, με συρίκνωση (sic) των δημοκρατικών θεσμών σε όλα τα επίπεδα, εθνικά και ευρωπαϊκά, με όξυνση της καταστολής» (σ. 3).
Σε μια άλλη παράγραφο η διακήρυξη δικαιολογεί την καταπάτηση της ελευθερίας από τις εκάστοτε πλειοψηφίες ως φιλοσοφική επιλογή του νέου κόμματος:
«Ο σοσιαλισμός είναι άρρηκτα δεμένος με την δημοκρατία. Δημοκρατία τυπική αλλά κυρίως ουσιαστική, δημοκρατία έμμεση, μέσω αντιπροσώπευσης, αλλά και δημοκρατία άμεση, με την ενεργό συμμετοχή όλων. Η δημοκρατία συνιστά παραγωγική δύναμη, όπου η συλλογικότητα αναδεικνύει έμπρακτα την υπεροχή της έναντι της ατομικότητας και η αλληλεγγύη τη δύναμή της έναντι του ανταγωνισμού» (σ. 7).
Αν νομίζατε ότι η ατομικότητα ήταν αναγκαία ηθική αξία μιας ανοικτής και ελεύθερης κοινωνίας προφανώς κάνετε λάθος. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η ατομικότητα έιναι απειλή, η οποία αντιμετωπίζεται με αλληλεγγύη και «ενεργό συμμετοχή όλων».
Γι αυτό ίσως η Διακήρυξη είναι περήφανη που ο ΣΥΡΙΖΑ συσπειρώνει «... δυνάμεις και ρεύματα της κομμουνιστικής, ριζοσπαστικής, ανανεωτικής, αντικαπιταλιστικής και επαναστατικής αριστεράς όλων των αποχρώσεων, αριστερούς σοσιαλιστές, δημοκράτες, δυνάμεις του αριστερού φεμινισμού και της ριζοσπαστικής οικολογίας» (σ. 23). Με τον ντροπαλό αυτό τρόπο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ υποδέχεται την κομμουνιστική αριστερά ως στοιχείο της ταυτότητάς του. Η Διακήρυξη θα μπορούσε να είναι πιο γενναιόδωρη με την αλήθεια. Η Διακήρυξη είναι πλήρης κομμουνιστικού συμβολισμού. Υπόβαθρό της είναι η ίδια ακριβώς παρωχημένη κομμουνιστική ιδεολογία που χωρίζει τα πάντα σε εχθρούς (το «κεφάλαιο») και φίλους (ο «λαός»), ορκίζεται να καταστρέψει τον εχθρό με κάθε μέσο (ως «ταξική πάλη»), απορρίπτει την κάθε πολιτική διαφωνία και η οποία όπου εφαρμόστηκε οδήγησε σε βάρβαρη δικτατορία. Ο ΣΥΡΙΖΑ απορρίπτει τόσο στην πράξη, με τους κουκολοφόρους του, όσο και στην θεωρία, με την Διακήρυξή του, τον κοινοβουλευτισμό, τα ατομικά δικαιώματα και την ευρωπαϊκή κοινωνική αγορά. Η Διακήρυξη δεν έχει ίχνος σεβασμού προς τους πολιτικούς του αντιπάλους ή προς τις συναινετικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες. ΄Οσοι διαφωνούν με τον ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζονται ώς πληρωμένοι προδότες, εντολοδόχοι ίσως του «νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού».
Ο Σύριζα δεν είναι φιλο-ευρωπαϊκό κόμμα. Δεν νοεί την έξοδο από την κρίση ως επιστροφή στην ομαλότητα της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής κοινωνικής αγοράς. Η επίσημη ιδεολογία του, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην Διακήρυξη του Δεκεμβρίου, είναι ένας μεσσιανικός φανατισμός που στηρίζεται στο μίσος και την αμάθεια και για τον οποίο για όλα φταίει το «κεφάλαιο», δηλαδή ένας σκοτεινός ξενόφερτος εχθρός. Η επίσημη ιδεολογική πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ δυσπιστεί προς τον κοινοβουλευτισμό, απορρίπτει την ατομικότητα, εχθρεύεται την ιδιωτική πρωτοβουλία, καταδικάζει το κέρδος και την αγορά, και δεν πιστεύει στο δημοκρατικό κοινωνικό κράτος της Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Δανίας, Σουηδίας και των άλλων εταίρων μας στην ΕΕ. Όλες αυτές οι χώρες είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ πιόνια του «κεφαλαίου» και γι αυτό ίσως η Διακήρυξη καταλήγει να ζητά έξοδο από το ΝΑΤΟ (σ. 22), κάτι που θα άξιζε από μόνο του σχολιασμό εάν δεν ήταν πταίσμα μπροστά στο φιλοτυρρανικό παραλήρημα του κειμένου στο σύνολό του.
Η Διακήρυξη είναι ύμνος προς τον ολοκληρωτισμό. Η υιοθέτησή του πριν λίγες μέρες είναι μαύρη σελίδα στην πολιτική μας ιστορία. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν περιθωριακό κόμμα, όλα αυτά ήταν γραφικά, δείγματα ίσως της ζωηρής φαντασίας κάποιων φιλόδοξων τσαρλατάνων. Σήμερα, που τα πρόσωπα που έγραψαν και ψήφισαν τις θέσεις αυτές, είναι στα πρόθυρα της εξουσίας, ο φανατισμός τους και η εχθρότητά τους προς τους θεσμούς της ελευθερίας είναι πραγματικά επικίνδυνος.
Ο μανιχαϊσμός της άκρας αριστεράς (όπως ακριβώς και ο μανιχαϊσμός της Χρυσής Αυγής) βλέπει παντού εξωτερικούς εχθρούς και κατηγορεί για όλα τους ξένους και το «μνημόνιο», σκόπιμα και δημαγωγικά οξύνει τα πολιτικά πάθη, διδάσκει το μίσος για τον πολιτικό αντίπαλο και αποκρύπτει την πραγματική φύση της ελληνικής κρίσης. Εν τέλει μας οδηγεί όχι μόνο σε έξοδο από το Ευρώ (με την μονομερή αποχώρηση από τις δανειακές συμβάσεις που επιδιώκει) αλλά και σε ευρύτερη αποξένωση από τις συγγενείς μας χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν γνωρίζουμε φυσικά τί θα πράξουν οι ηγέτες του κόμματος, αν βρεθούν ποτέ σε κυβερνητικές θέσεις. Ούτε και γνωρίζουμε αν τα μέλη της Συνδιάσκεψης διάβασαν την Διακήρυξη πριν την ψηφίσουν ή αν συμφωνούν μαζί της. Αυτό που πάντως ξεκάθαρα υπόσχεται το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Διακήρυξή του είναι αυταρχισμός, καταπίεση και βία.
* Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει Φιλοσοφία του Δικαίου και Ευρωπαϊκό Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου