Σε όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, η εφηβεία είναι ασφαλώς μία δύσκολη χρονική περίοδος, που διαφέρει και εξαρτάται από το χαρακτήρα και τις οικογενειακές συνθήκες που βιώνει κάθε παιδί. Ένα από τα πιο συνήθη προβλήματα που παρουσιάζουν οι έφηβοι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες.Όπως προκύπτει από διάφορα περιστατικά σύμφωνα με τους επιστημονικούς συνεργάτες της Υπηρεσίας Παιδιού και Εφήβου της Γ΄ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, Α. Αδάμ και Δ. Χατζοπούλου, οι οικογενειακές συνθήκες και διάφοροι συναισθηματικοί παράγοντες, αποτελούν σοβαρή αιτία παρουσίας μαθησιακών δυσκολιών.Σε επιστημονικό τους άρθρο με τίτλο «Διαγνωστικά ερωτήματα και θεραπευτικές προτάσεις σε παιδιά και εφήβους με μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες», οι δύο επιστήμονες περιγράφουν πέντε περιστατικά που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν..
1. Το πρώτο από αυτά αφορά μία οικογένεια, με τους γονείς να βιώνουν μία έντονη σύγκρουση για πολλά χρόνια. Ακολουθεί ο χωρισμός και μία μεγάλη δυσκολία να μιλήσουν για τα ζητήματα αυτά στην έφηβη κόρη τους, η οποία είναι μαθήτρια της Β’ Γυμνασίου.Την ίδια περίοδο, εντείνονται οι κρίσεις στην οικογένεια γύρω από ζητήματα σχολικού τύπου και το κορίτσι κινδυνεύει να χάσει τη σχολική χρονιά. Το σύμπτωμα της σχολικής της αποτυχίας κινητοποιεί την έφηβη και τους γονείς της να ζητήσουν μία μαθησιακή αξιολόγηση.Μέσα από τη διαγνωστική αξιολόγηση εντοπίζονται οι δυσκολίες, τόσο των γονιών να αναλάβουν ικανοποιητικά τον γονεϊκό τους ρόλο όσο και της ίδιας της έφηβης να ανταποκριθεί ψυχικά σε μία σειρά από (επιβαρυντικά) οικογενειακά ζητήματα. Προτάθηκε θεραπευτική παρακολούθηση και συμβουλευτική υποστήριξη των γονιών της.
2. Ενα άλλο περιστατικό αφορά ένα αγόρι το οποίο είχε πολύ καλή επίδοση στο Δημοτικό, αλλά εμφάνιζε κάποια χαρακτηριστικά μαθησιακών δυσκολιών, όπως λίγα ορθογραφικά λάθη, όχι γρήγορη ανάγνωση και δυσκολία στην ελεύθερη έκφραση.Στην αρχή του Γυμνασίου και παρά τις εξαιρετικά υψηλές σχολικές και εξωσχολικές του επιδόσεις, ζητήθηκε μαθησιακή αξιολόγηση. Η μητέρα του παιδιού εξηγεί ότι το παιδί αγχώνεται, δεν κατανοεί ένα κείμενο και δεν βάζει τόνους στα γραπτά.Οι γονείς εξέφρασαν ανησυχία για τη νοητική ικανότητα του παιδιού σε σχέση με το σχολείο και αυτά τα αδικαιολόγητα μαθησιακά χαρακτηριστικά. Ηταν, όμως, ανήσυχοι κυρίως για τη γενικότερη ικανότητά του να αυτονομηθεί κατά την εφηβεία.Δύο χρόνια μετά τη θεραπευτική παρακολούθηση, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η στιγμή που προσήλθε η οικογένεια στο νοσοκομείο για βοήθεια συνέπιπτε με την απώλεια ενός βασικού προσώπου που φρόντιζε το παιδί.
3. Ενας μαθητής της Α’ Γυμνασίου είχε υψηλές σχολικές επιδόσεις, οι οποίες, όμως, ήταν αποτέλεσμα πολύωρης και βασανιστικής μελέτης. Επειτα από παρότρυνση της καθηγήτριάς του, πήγε στο ειδικό τμήμα με τον πατέρα του, προκειμένου να υποβληθεί σε μαθησιακή αξιολόγηση.Εχοντας βιώσει οι ίδιοι μία ιστορία σχολικής αποτυχίας, οι γονείς δραματοποιούν τις συνθήκες που βιώνει ο γιος τους στο σχολικό περιβάλλον σε σχέση με τις υποχρεώσεις του.Η πολύωρη ενασχόλησή του με τη σχολική μελέτη και οι χαμηλότερες από τις προσδοκώμενες επιδόσεις δημιουργούν ένα κλίμα μάθησης μηχανιστικό και στερεότυπο.Η παιδαγωγική και ψυχολογική αξιολόγηση αποκάλυψε μία επίπονη και άκαμπτη λειτουργία στον τρόπο σκέψης του εφήβου. Μία συνεχή και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να υπερνικήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε φορά.
4. Οι γονείς ενός άλλου εφήβου ήταν πολύ αγχωμένοι από την προσχολική ηλικία του παιδιού τους, μεταφέροντας στους ειδικούς τις αγωνίες και την ανησυχία τους στο παιδί. Η αυξημένη κινητική δραστηριότητά του, τους κινητοποίησε. Πολύ σύντομα, υπήρξε η πρώτη διάγνωση υπερκινητικότητας και ακολούθησε σειρά από θεραπείες.Η αρχική διάγνωση μετεξελίχθηκε σε δυσλεξία. Στις αρχές του Λυκείου, ο ίδιος και η οικογένειά του ζήτησαν μία νέα εκτίμηση των μαθησιακών του δυσκολιών. Μέσα από τη μαθησιακή αξιολόγηση, προέκυψε η εικόνα ενός εφήβου αφημένου στους ειδικούς, οι οποίοι τον καθοδηγούν και τον εκπαιδεύουν.Σε μία πιο ελεύθερη συνθήκη αξιολόγησης, φάνηκε η δυσκολία του να εμπιστευτεί τις δυνατότητές του, χωρίς να αναφέρεται στη «δυσλεξία του». Είναι σαν να έχουν ανασταλεί οι ικανότητές του να σκέφτεται αυτόνομα και αφήνεται παθητικά στους άλλους.
5.Το τελευταίο περιστατικό αφορούσε μία μητέρα η οποία προσήλθε στο ειδικό τμήμα του νοσοκομείου έπειτα από μία αγωνιώδη προσπάθεια να της δοθεί ραντεβού σε δημόσια υπηρε¬σία της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης, καθώς η οικογένεια διαμένει σε απομακρυσμένη περιοχή.Ζήτησε επαναξιολόγηση των μαθησιακών δυσκολιών της κόρης της, μαθήτριας της Α’ Γυμνασίου. Είχε προηγηθεί αξιολόγηση από δημόσια υπηρεσία της περιοχής όπου διαμένουν. Από την αξιολόγη¬ση προέκυψε ότι οι μαθησιακές δυσκολίες της κόρης της αποτελούν το «όχημα» της μητέρας να έχει πρόσβαση σε μία υπηρεσία ψυχικής φροντίδας την οποία έχει ανάγκη η ίδια. Προτάθηκαν οι κατάλληλες μαθησιακές κατευθύνσεις, για να αντιμετωπιστούν οι ήπιες μαθησιακές δυσκολίες της έφηβης και σε δεύτερο χρόνο οργανώθηκε η θεραπευτική υποστήριξη της γυναίκας.Το ήρεμο και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, η αγάπη των γονιών, η προσοχή τους στην συμπεριφορά των εφήβων και η φροντίδα τους, χωρίς καταπίεση, είναι ασφαλώς παράγοντες που θα βοηθήσουν κάθε οικογένεια να «περάσει» ήρεμα απότην δύσκολη αυτή περίοδο, την εφηβεία των παιδιών.
2. Ενα άλλο περιστατικό αφορά ένα αγόρι το οποίο είχε πολύ καλή επίδοση στο Δημοτικό, αλλά εμφάνιζε κάποια χαρακτηριστικά μαθησιακών δυσκολιών, όπως λίγα ορθογραφικά λάθη, όχι γρήγορη ανάγνωση και δυσκολία στην ελεύθερη έκφραση.Στην αρχή του Γυμνασίου και παρά τις εξαιρετικά υψηλές σχολικές και εξωσχολικές του επιδόσεις, ζητήθηκε μαθησιακή αξιολόγηση. Η μητέρα του παιδιού εξηγεί ότι το παιδί αγχώνεται, δεν κατανοεί ένα κείμενο και δεν βάζει τόνους στα γραπτά.Οι γονείς εξέφρασαν ανησυχία για τη νοητική ικανότητα του παιδιού σε σχέση με το σχολείο και αυτά τα αδικαιολόγητα μαθησιακά χαρακτηριστικά. Ηταν, όμως, ανήσυχοι κυρίως για τη γενικότερη ικανότητά του να αυτονομηθεί κατά την εφηβεία.Δύο χρόνια μετά τη θεραπευτική παρακολούθηση, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η στιγμή που προσήλθε η οικογένεια στο νοσοκομείο για βοήθεια συνέπιπτε με την απώλεια ενός βασικού προσώπου που φρόντιζε το παιδί.
3. Ενας μαθητής της Α’ Γυμνασίου είχε υψηλές σχολικές επιδόσεις, οι οποίες, όμως, ήταν αποτέλεσμα πολύωρης και βασανιστικής μελέτης. Επειτα από παρότρυνση της καθηγήτριάς του, πήγε στο ειδικό τμήμα με τον πατέρα του, προκειμένου να υποβληθεί σε μαθησιακή αξιολόγηση.Εχοντας βιώσει οι ίδιοι μία ιστορία σχολικής αποτυχίας, οι γονείς δραματοποιούν τις συνθήκες που βιώνει ο γιος τους στο σχολικό περιβάλλον σε σχέση με τις υποχρεώσεις του.Η πολύωρη ενασχόλησή του με τη σχολική μελέτη και οι χαμηλότερες από τις προσδοκώμενες επιδόσεις δημιουργούν ένα κλίμα μάθησης μηχανιστικό και στερεότυπο.Η παιδαγωγική και ψυχολογική αξιολόγηση αποκάλυψε μία επίπονη και άκαμπτη λειτουργία στον τρόπο σκέψης του εφήβου. Μία συνεχή και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να υπερνικήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε φορά.
4. Οι γονείς ενός άλλου εφήβου ήταν πολύ αγχωμένοι από την προσχολική ηλικία του παιδιού τους, μεταφέροντας στους ειδικούς τις αγωνίες και την ανησυχία τους στο παιδί. Η αυξημένη κινητική δραστηριότητά του, τους κινητοποίησε. Πολύ σύντομα, υπήρξε η πρώτη διάγνωση υπερκινητικότητας και ακολούθησε σειρά από θεραπείες.Η αρχική διάγνωση μετεξελίχθηκε σε δυσλεξία. Στις αρχές του Λυκείου, ο ίδιος και η οικογένειά του ζήτησαν μία νέα εκτίμηση των μαθησιακών του δυσκολιών. Μέσα από τη μαθησιακή αξιολόγηση, προέκυψε η εικόνα ενός εφήβου αφημένου στους ειδικούς, οι οποίοι τον καθοδηγούν και τον εκπαιδεύουν.Σε μία πιο ελεύθερη συνθήκη αξιολόγησης, φάνηκε η δυσκολία του να εμπιστευτεί τις δυνατότητές του, χωρίς να αναφέρεται στη «δυσλεξία του». Είναι σαν να έχουν ανασταλεί οι ικανότητές του να σκέφτεται αυτόνομα και αφήνεται παθητικά στους άλλους.
5.Το τελευταίο περιστατικό αφορούσε μία μητέρα η οποία προσήλθε στο ειδικό τμήμα του νοσοκομείου έπειτα από μία αγωνιώδη προσπάθεια να της δοθεί ραντεβού σε δημόσια υπηρε¬σία της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης, καθώς η οικογένεια διαμένει σε απομακρυσμένη περιοχή.Ζήτησε επαναξιολόγηση των μαθησιακών δυσκολιών της κόρης της, μαθήτριας της Α’ Γυμνασίου. Είχε προηγηθεί αξιολόγηση από δημόσια υπηρεσία της περιοχής όπου διαμένουν. Από την αξιολόγη¬ση προέκυψε ότι οι μαθησιακές δυσκολίες της κόρης της αποτελούν το «όχημα» της μητέρας να έχει πρόσβαση σε μία υπηρεσία ψυχικής φροντίδας την οποία έχει ανάγκη η ίδια. Προτάθηκαν οι κατάλληλες μαθησιακές κατευθύνσεις, για να αντιμετωπιστούν οι ήπιες μαθησιακές δυσκολίες της έφηβης και σε δεύτερο χρόνο οργανώθηκε η θεραπευτική υποστήριξη της γυναίκας.Το ήρεμο και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, η αγάπη των γονιών, η προσοχή τους στην συμπεριφορά των εφήβων και η φροντίδα τους, χωρίς καταπίεση, είναι ασφαλώς παράγοντες που θα βοηθήσουν κάθε οικογένεια να «περάσει» ήρεμα απότην δύσκολη αυτή περίοδο, την εφηβεία των παιδιών.
